Окъув материалынынъ теркиби
|
Талебелернинъ умумтасиль севиелерине девлет стандартларнынъ талаплары
|
Кириш. Къырымтатар тилининъ байлыгъы ве дюльберлиги.
|
|
Нутукъ инкишафы.
Нутукъ акъкъында малюмат. Къонушув ве нутукъ акъкъында бильгенлерини текрарлав; нутукъ шекиллери (аудирлев, окъув, айтув, язув). Къонушув акъкъында умумий малюмат: ким айта, кимге айтыла; мевзу, гъае ве макъсат; оларнынъ эмиети.
Метин акъкъында текрарлав. Метиннинъ тертиби: багъланув, эсас болюги, нетидже. Метинде багъланув васталары. Инша ичюн малюмат топланувы ве онынъ теркиби. Азыр метинге муреккеп план тизюв; озь нутугъынынъ адий планы.
Нутукъ услюплери (текрарлав). Ресмий-иш услюби акъкъында умумий малюмат. Нутукъ шекиллери (текрарлав). Табиат манзаралар, одалар, биналар тасвирининъ хусусиетлери. Метинде чешит тюрлю нутукъ шекиллерининъ бирлештирильмеси.
Иш шекиллери.
Дигер нутукънынъ анъламасы.
Аудирлев: чешит услюплерге аит олгъан метинлернинъ окъувы; нутукънынъ шекиллери ве жанрлары.
Азыр метиннинъ ифадеси: чешит жанрларгъа, услюплерге, шекиллерге аит олгъан метинлернинъ ифадели окъувы.
|
Талебелер:
дикъкъатнен динълей, эшиткенини анълай ве озь фикирини анълата; имля хаталарыны тапа ве тюзете; мевзугъа эсасланып, умумий мундериджени анълата, чешит тюрлю шекильде, услюпте олгъан метинлерни ифадели окъуй; метинде энъ эсасыны сечип ала ве хатырлай; окъугъан ве эшиткен метиннинъ мундериджесини ве тиль васталары-ны акъылында тута; окъугъан ве эшиткен метинни тенкъид эте; метинге муреккеп план тизе, шеклини ве услюбини сечип ала.
|
Беянлар (адий ве муреккеп план иле). Тафсилятлы ве тафсилятсыз беянлары: бедиий эсерлерден ода, бина, тасвир этильген парчаларны сечип алув. Ильмий услюпте язылгъан метиннинъ тафсилятлы (агъзавий) беяны.
Диалог: талебенинъ аятына, бир де бир вакъиагъа эсасланып, диалоглар тизмек.
Инша (адий план иле): агъзавий ве язма тасвирий инша ве фикир юрьсетюв иншасы; ресим устюнде чалышув.
Адамларнынъ арекети акъкъында (агъзавий ве язма) фикир юрсетюв иншасы. Ресим устюнде чалышув. Адамларнынъ арекети акъкъында газетагьа макъале. Ильмий услюпте метиннинъ тафсилятлы беяны; къырымтатар тили ве башкъа дерслерде агъзавий джевап; тиль мевзуда олгъан фикир юрсетюв иншасы. Весикъалар. Иш планы, илян.
Фенлер арасындаки багъ.
Бедий эсерде, табиат манзарасы ве интерьер; эдебият къараманнынъ агъзавий хасиетнамеси; бедиий эсерге язма сесленюв (эдебият); метинлернинъ ильмий услюпте беяны (тарих, табиатшынаслыкъ); математика мевзуларына багъышлангъан агъзавий фикир юрьсетюв иншалары.
|
Талебелер:
метинни азырлагъанда: чешит услюпли метинлерни ифадели окъуй (лакъырды, ильмий, бедиий); окъувы ифадели, эдебий тиль севиесинде, орфоэпик ве интонация нормаларына эсаслана; окъугъаныны ве эшиткенини адий план иле беян эте (тафсилятлы ве тафсилятсыз).
Озь нутугъыны азырлагъанда:
тефсие этильген мевзугъа диалог тизе, диалогы эдебий севиеде ве келишкен репликаларнен иле; агъзавий ве язма иншалар тизе, иншалары макъсадына коре келише; иншаларында тиль бильгилерини козьде тута, метинни абзацларгъа боле; нутукъта чешит шекиллернен ве услюплер-нен къуллана; озь нутугъында хаталарыны тапа ве тюзете.
|
Тиль бильгилери
|
Текрарлав. Фонетика. Имля. Лексикология. Сёз бирикмелери ве джумлелер; джумле азалары; сойдаш азалар, хитап, кириш сёзлер. Адий ве муреккеп джумлелер. Кочюрильме лаф ве диалог. Муреккеп джумледе ве кочюрильме лафта токътав ишаретлери.
|
|
Къырымтатар тилининъ лугъат теркиби
Тилнинъ лугъат теркиби: тилимизнинъ темелинде олгъан сёзлер, башкъа тиллерден кирген сёзлер. Лугъатнынъ байлыгъы ве инкишафы: умумхалкъ сёзлери, неологизмлер, архаизмлер, зенаат-унерге аит сёзлер, шиве сёзлер. Башкъа тиллерден кирген сёзлернинъ имлясы. Фразеологизмлер: фразеологизмлернинъ чешитлери ве нутукъта эмиети.
Фенлер арасындаки багъ.
Бедий эсерлерде архаизмлер, неологизмлер, шиве сёзлер, фразеологизмлер (эдебият); терминлер (тарих, математика).
|
Талебе:
огренген сёзлерни метинде тапа; фра-зеологизмлернинъ манасыны анълата; чешит лугъатларнен къуллана.
|
Морфология. Сёз теркиби. Ялгъамалар ве оларнынъ чешитлери. Сёз япылувы. Сёз къошулувынен япылгъан сёзлер.
|
|
Сёз чешитлери. Там маналы сёзлер.
Исим: умумий малюмат, морфологик, синтактик эмиети. Джыныс ве хас исимлер. Исимлерде сайы. Исимлернинъ япылувы: мулькиет, хаберлик, охшав-кичильтюв ялгъамалары ве имлясы; исимлернинъ келишлернен тюрленюви.
Исимлернинъ япылувы ве оларнынъ имлясы.
Фенлер арасындаки багъ: буюк арифнен язылгъан топонимлер (джогърафия), охшав-кичильтюв ялгъамаларненязылгъан сёзлер (эдебият)
|
Талебелер:
исимлерни сечип ала; огренген къаи-делерге аит олгъан сёзлерде хаталарны тапа, исимлернинъ япылувыны анлата ве ялгъамаларыны бельгилей, исимлерни келишлернен тюрлендире.
|
Сыфат: умумий малюмат, морфологик, синтактик эмиети; аслий ве нисбий сыфатлар; сыфат дереджелери; сы-фатларнынъ тенъештирюв ве устюнлик дереджелери; азлаштырма ве къувет-лендирме сыфатлар; сыфатларнынъ япылувы; морфология усулынен сыфат япылувы; синтактик усулынен сыфат япылувы; къошма ве чифт сыфатларнынъ язылышы.
Фенлернинъ арасындаки багъ.
Предметлер тасвири ичюн сыфатларнынъ эмиети (тарих, джогърафия, табиатшынаслыкъ); эпитет ве метафора (эдебият).
|
Талебелер:
сыфатларны сечип ала; огренген къаи-делерге аит олгъан сёзлерде хаталарны тапа, сыфат дереджелерни айыра, сыфатларнынъ догъру яза.
|
Сайы: умумий малюмат, манасы ве грамматик аляметлери; морфологик ве синтактик эмиети. Сайыларнынъ чешитлери: микъдар, кесир, сыра, пай, тахминий; сайыларнынъ тизилюв джеэттен чешитлери, сайыларнынъ имлясы.
|
Талебелер:
сайыларны сечип ала; огренген къаи-делерге аит олгъан сёзлерде хаталарны тапа, сайыларнынъ чешитлерини айыра, имлясынен файдалана.
|
Фенлер арасындаки багъ.
Математика дерслеринде сайыларнен догъру къулланув; джогърафия, тарих дерслеринде сайыларнен къулланув.
|
|
Текрарлав. Исим, сыфат, сайы сёз чешитлери, оларнынъ хусусиетлери.
|
|
Ичтимаий-медений ёнелиш ве нутукъ инкишафы
|
Метинлернинъ мевзулары
|
Талебелернинъ агъзавий ве язма нутукъларнынъ мевзулары
|
Къырымтатар тилининъ байлыгъы ве дюльберлиги.
|
Къырымтатар тилининъ байлыгъы ве дюльберлиги неден ибарет?
|
Бизим Ватанымыз. Кой, шеэримнинъ тарихы.
|
Ватанны севмек — не демек?
|
Къоранта. Украинада, Къырымда бабагъа урьмет. Къырымтатар къоранта-ларында ананынъ эмиети. Эв вазифе-лери. Ана-баба ве балалар, къартана-къартбаба ве торунлар арасындаки мунасебет.
|
Къоранта меним аятымда.
|
Меним иш кунюм. Меним достларым ве аркъадашларым. Меним базар кунюм. Татиллер.
|
Иш ве эмек инсаннынъ аятында.
|
Алем. Ер — алемнинъ парчасы. Табиат. Осюмликлернинъ ве джанаварлар-нынъ чешитлиги. Табиатны къорчалав.
|
Табиатнен муаббет яшамалы.
|
Бизим эдждатларымыз, оларгъа урьмет.
|
Меним эдждатларым.
|
Иван Франко, Асан Сабри Айвазов, Усеин Боданинский ве иляхре.
|
Улу инсанларны севем ве урьмет этем.
|
Табиатнынъ дюльберлиги. Украина ве Къырым табиатынынъ дюльберлиги: дагълар, денъиз, озенлер, голлер, ор-манлар ве чёллер. Тувгъан еримнинъ дюльберлиги: баарь, яз, кузь, къыш. Кунешнинъ догъувы ве батмасы.
|
Не ичюн мен тувгъан топрагъымнынъ табиатыны севем.
|
Украина ве Къырымда аньаневий байрамлар. Халкъ урф-адетлери.
|
Урф-адетлер ве оларнынъ эмиети.
|
Къырымтатар халкъынынъ мимар-джылыгъы. Къырымтатар эвининъ интерьеры, анда олгъан предметлери.
|
Эвимнинъ интерьеринде предметлер. Эвимдеки предметлер-ден мен севем
|
Ходжалыкънынъ эсас саалары: ашлыкъ, балкъуртчылыкъ, токъуджылыкъ — килим токъуджылыгъы. Къырымтатар халкъынынъ урбалары.
|
Къырымтатар халкъынынъ аньаневий ходжалыкъ саалары.
|
Къырымтатар халкъынынъ санааты. Халкъ мимарджылыгъы. Минаре, джамилер.
|
Мен ичюн таныш олгъан халкъ санаат хазинесинден ядикярлыкълар.
|
Къомшулар. Оларнен ахлякъий мунасебет. Халкъ аньанелеринден: мусафирчен-лик, къолтутув, къардашлыкъ. Аят къаиделери: мунасебетнинъ этика къаиделери. Халкъ этикет Селямлашув, хайырлашув, буюклерге урьмет, мусафирликке давет.
|
Къырымтатар халкъ этикетининъ хусусиетлери
|